Banknoty Narodowego Banku Polskiego (1990)

Banknoty Narodowego Banku Polskiego (1990) – seria nieobiegowych banknotów, z umieszczoną datą emisji 1 marca 1990 r., opracowana i wydrukowana dla Narodowego Banku Polskiego w celu przeprowadzenia planowanej na 1992 r. denominacji złotego.

Załamanie gospodarcze końcowego okresu PRL, zmiany ustrojowe oraz trudności z transformacją spowodowały narastająca inflację. Na początku lat 90. XX w. w obiegu znalazła się rekordowa liczba nominałów (16). Podjęto decyzję o przeprowadzeniu denominacji złotego, którą początkowo planowano na 1992 r. W niemieckiej firmie Giesecke & Devrient GmbH z Monachium zlecono druk 9 nominałów banknotów, od 1 złotego do 500 złotych, wg projektów Waldemara Andrzejewskiego. Na papierach tych została umieszczona data emisji: 1 marca 1990 r. Po wykonaniu zamówienia całość przewieziono do Polski.

Banknoty nie weszły jednak nigdy do obiegu z kilku powodów:

• nieustabilizowanej sytuacji gospodarczej i niewygaszonej inflacji (zasadniczy),
• niedostatecznego zabezpieczenia przed sfałszowaniem,
• błędów, np. nie oznaczono państwa polskiego – brak było napisu: „Rzeczpospolita Polska”, a widniejące godło nie odpowiadało ustalonemu w ustawie zasadniczej wzorowi.

Wszystkie nominały miały te same wymiary. Jako wzór znaku wodnego posłużył wizerunek orła piastowskiego. Na wszystkich umieszczono tę samą klauzulę prawną:

Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce.

Na części banknotów na awersie i rewersie naddrukowano w okresie późniejszym poziomy napis: „NIEOBIEGOWY”. Rozprowadzono je następnie w zestawach na rynku kolekcjonerskim.

Na początku XXI w. spotykane są wszystkie nominały bez jakichkolwiek naddruków, np. nienaddrukowany banknot 1-złotowy znany jest z kolekcji Działu Numizmatyki Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.

Banknoty emisji 1 marca 1990

Nominał	Awers	Rewers	Charakterystyka
1 złoty	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: B ; C ; D ; E ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: budynek Portu Morskiego w Gdyni Rewers: z lewej strony żaglowiec Dar Pomorza Druk: w kolorze granatowym – wklęsłodruk, poddruk wielokolorowy – offset (awers) niebieskim, jasnoniebieskim i rdzawobrązowym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
2 złote	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: A ; B ; C ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Katowice – wieża szybu górniczego z prawej strony Rewers: Pomnik Powstańców Śląskich Druk: w kolorze brązowym – wklęsłodruk, poddruk beżowy, różowy, ochrowy – offset (awers) brązowym, beżowym, różowym i ochrowozłotym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
5 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: E ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: z prawej strony Ratusz w Zamościu Rewers: Order Krzyża Grunwaldu Druk: w kolorze ciemnozielonym – wklęsłodruk, poddruk seledynowy, zielony i niebieski – offset (awers) szarym, seledynowym i zielonym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
10 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: D ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: z prawej strony Zamek Królewski w Warszawie Rewers: Pomnik Syreny nad Wisłą Druk: w kolorze ciemnobordowym – wklęsłodruk, poddruk filetoworóżowy i pomarańczowy – offset (awers) fioletoworóżówym i pomarańczowym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
20 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: E ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Gdańsk – Stary Żuraw Rewers: Neptun – rzeźba z fontanny w Gdańsku Druk: w kolorze ciemnoszarym – wklęsłodruk, poddruk groszkowy i złotożółty – offset (awers) szarm, żółtym jasnym i złotożółtym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
50 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: H ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Ratusz we Wrocławiu Rewers: rysunek XVI w. pieczęci władz miejskich Wrocławia Druk: w kolorze filetowym i brązowym – wklęsłodruk, poddruk liliowy, ciemnoróżowy i jasnoniebieski – offset (awers) fioletowym, liliowym i niebieskim w odcieniu ultramaryny – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
100 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: H ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Ratusz w Poznaniu Rewers: rysunek pieczęci władz miejskich Poznania Druk: w kolorze brązowym i czarnym – wklęsłodruk, poddruk seledynowy, zielony i pomarańczowy – offset (awers) pomarańczowym, brązowym i zielonym w odcieniu niebieskim w odcieniu ultramaryny – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
200 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: D ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Kraków – Wawel Rewers: rysunek pieczęci z orłem piastowskim Druk: w kolorze granatowym – wklęsłodruk, poddruk jasnoniebieski o odcieniu ultramaryny, seledynowy i niebieskozielony – offset (awers) niebieskim w odcieniu ultramaryny, niebieskim jasnym i zielonkawoniebieskim – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium
500 złotych	awers	rewers	Emisja: 1 marca 1990 Seria: E ; Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie Awers: Katedra w Gnieźnie Rewers: rysunek pieczęci grodu Gniezna Druk: w kolorze czarnym – wklęsłodruk, poddruk zielony, niebieski i pomarańczoczerwony – offset (awers) brązowym, szarym i zielonym – offset (rewers) Znak wodny: w polu niezadrukowanym wizerunek orła piastowskiego Papier: biały, cienki Wymiary: 138 × 63 mm Projektant: Waldemar Andrzejewski Podpisy: Prezes NBP – Władysław Baka Główny Skarbnik NBP – Jerzy Lasocki Drukarnia: Giesecke & Devrient GmbH, Monachium

Bibliografia

• Czesław Miłczak: Banknoty polskie i wzory Tom II. Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012. ISBN 978-83-913361-4-4.

Linki zewnętrzne

• wizerunki banknotów. nk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-15)].