Monety Henryka Walezego
Monety Henryka Walezego – monety bite w:
- roku 1573 w trakcie panowania pierwszego elekcyjnego króla Polski (jako Henryka I), oraz
- latach 1575–1596 za panowania i siedem lat po śmierci ostatniego króla Francji z dynastii Walezjuszów, księcia Orleanu (jako Henryka III).
Monety bite w Polsce (1573)
W Rzeczypospolitej Henryk Walezy posługiwał się tytulaturą, która w pełnej postaci brzmiała:
HENRICUS DEI GRATIA REX POLONIÆ MAGNUS DUX LITHUANIÆ, RUSSIÆ, PRUSSIÆ, MASOVIÆ, SAMOGITIÆ, KIJOVIÆ, VOLHYNIÆ, PODLACHIÆ, LIVONIÆ etc. nec non Dux ANDIUM, DORBONIORUM ET ALVERNORUM, COMES MARCHIE, FORESTI, QUERCII, ROYERGII, MONTISFERATI.
W czasie krótkiego panowania Henryka Walezego mennice Rzeczypospolitej były zamknięte. Z zakazu produkcji monetarnej wyłamał się tylko Gdańsk wybijając denar gdański z 1573 r[1]:
denar gdański z 1573 r
Na monecie nie umieszczono żadnej tytulatury królewskiej[1].
Moneta ta zaliczana jest w niektórych pracach do okresu bezkrólewia (1572–1573)[1].
Monety bite we Francji (1575–1596)
Na awersach monet Henryka III bitych we Francji, już po wyjeździe z Polski, umieszczano w skróconej postaci tytulaturę francuską i polską, w jednej z wersji[2]:
- HENRI III R DE FRAN ET POL (Henryk III król Francji i Polski),
- HEN III (lub 3) D G F ET P R (Henryk III z łaski Boga król Francuzów i Polaków),
- HENRICUS III D G FRANCOR ET POL REX (Henryk III z łaski Boga król Francuzów i Polaków).
Rewers często zaopatrzony był w sentencję religijną, np.:
SIT NOMEN DOMINI BENEDICTVM
(niech będzie imię Pana błogosławione)[2].
Henryk III zmarł w 1589 r., natomiast niektóre monety z jego wizerunkiem i tytulaturą były bite aż do 1596 r. przez Ligę Katolicką[3], która nie akceptowała na francuskim tronie protestanckiego, w tym okresie, króla Henryka IV.
Monetami francuskiego okresu Henryka III były[4]:
- dernier tornois (bezrocznikowy, 1577–1589, 1590–1596[5])
bezrocznikowy
bezrocznikowy z koroną
1584
bezrocznikowy
1579 Paryż
1582
1589 Amiens
1592 Lyon
- liard (1576–1589, 1590–1593[7])
1577 Grenoble
1578 Grenoble
1584 Paryż
1576 Tuluza
1578 Paryż
- sol parisis (1577–1589)
- double sol parisis (1575–1589, 1590–1593[9])
1580
1584
- ¼ franka (1575–1589, 1590–1592[10])
- ½ testona (1575, 1576, 1577)
- ⅛ ecu (1578–1589, 1590–1592[11], omyłkowy 1759[11])
1581 Rennes
1583 Nantes
1587 Rennes
1577 Rouen
1582 Nantes
1587
1588 Poitiers
- teston (MDLXXV, 1575, MDLXXVI, 1576, 1577)
1575
1583 Bayonne (pod tarczą)
1583 Bayonne (w otoku)
1586
1576 Paryż
1578 Poitiers
1575 Paryż
- double ecu (1589)
Monety Henryka III, nie noszą określeń nominałów. Można je rozróżnić na podstawie wyobrażeń i średnicy[3]. Podstawowe nominały i ich pochodne – ⅛, ¼, ½, 2 – mają, poza nielicznymi wyjątkami, następujące wyobrażenia[3]:
- denier – popiersie / lilie
- teston – popiersie / tarcza herbowa
- frank – popiersie / krzyż
- liard – H / krzyż
- sol – lilie wokół H / krzyż
- douzain – H po bokach tarczy / krzyż
- ecu – tarcza herbowa / krzyż.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 83–84, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ 2,0 2,1 Monety francuskie czy polskie?, e-numizmatyka.pl [dostęp 2018-01-26].
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 434, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 434–448, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 436, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 6,0 6,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 437, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 438, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 8,0 8,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 439, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 441, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 442, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 11,0 11,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 443, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 12,0 12,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 444, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 445, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 14,0 14,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 447, ISBN 83-85075-25-0.
- ↑ 15,0 15,1 Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 448, ISBN 83-85075-25-0.
Literatura
Uwaga, tekst pierwotny tego artykułu bazuje na tekście pochodzącym z początków XIX w.:
- Kazimierz Władysław Stężyński-Bandtkie, „Numismatyka krajowa 1839–1840”
- Ignacy Zagórski, Monety dawnej Polski jakoteż prowincyj i miast do niej niegdy należących z trzech wieków...
Korekty i uzupełnienia merytorycznego dokonano na podstawie pracy:
- E. Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, Warszawa, 1995, Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny