Babka (moneta)

Babka, Babka polska, Artiluk - określenie na Trojaki polskie chętnie przyjmowane jako moneta obiegowa na terenie Europy Południowo Wschodniej i na Tureckim bliskim wschodzie. W wymianie handlowej liczone były jako 6 para (odpowiednik polskiego szóstaka). W chorwackiej republice kupieckiej Raguza bicie "babek polskich" na wzór polskich trojaków zostało ogłoszone przez tamtejszy parlament w 1675 roku i trwało aż do 1756 roku. Jest ciekawostką, że w Raguzie to urzędowe fałszerstwo miało miejsce niedługo po trzęsieniu ziemi które nawiedziło to małe, kupieckie państwo w 1667 roku. Barwnie opisuje tę historię Tadeusz Kałkowski w swojej książce "Tysiąc lat monety polskiej":

Wolna, arystokratyczna republika kupiecka Raguza, dziś ... miasto Dubrownik, w XVIw. i pierwszej połowie XVIIw. prowadziła rozległy handel z Bliskim Wschodem, gdzie ulubioną monetą ludności (słuchajcie!!) - były polskie trojaki: zygmuntowskie, znane w całej południowej Słowiańszczyźnie jako "babki polskie"! Za nie Raguza kupowała towary wschodnie. W Państwie tureckim "babki polskie" miały kurs 6 para, były tureckimi szóstakami, po turecku "artilukami". W roku 1667 Raguzę nawiedziło wielkie trzęsienie ziemi, które zniszczyło miasto i spowodowało upadek gospodarczy. Aby odnowić swój handel ze Wschodem, Raguza potrzebuje ... "babek polskich", a z Polski dostać ich już nie może, bo tam już czasy Korybuta i o trojakach dawno już zapominano. Co robi Raguza ? W listopadzie 1675 roku senat Raguzy wydaje rozporządzenie, nakazujące bicie monety "similibus Babkae Poloniae" (podobnej do "babek polskich"), czyli do trojaków zygmuntowskich. Zapewne przypadek sprawił, że w mennicy dubrownickiej znajdował się trojak ryski 1592, który stał się wzorcem dla artiluka raguzańskiego. Bez jakiegokolwiek protestu ze strony Polski to urzędowe fałszerstwo mennicze trwało z górą osiemdziesiąt lat. Istniejące źródła archiwalne stwierdzają, że ostanie artiluki wybito w Raguzie w roku 1756 !...

Obecnie Artiluki z Raguzy są chętnie włączane do kolekcji trojaków polskich jako ich naśladownictwa. Tak je klasyfikuje Tadeusz Iger w swoim katalogu dedykowanym Trojakom. Warto zwrócić uwagę, że dość często babki polskie mają istniejący lub zalutowany otwór - najpewniej w wyniku używania ich jako ozdób.

Przykłady

Naśladownictwo trojaka - Raguza 1592
fot. WDA	fot. WDA

Naśladownictwo trojaka - Raguza 1628
for. SNWM	fot. SNMW