Denar Sieciecha
| Dane podstawowe | |
| Nominał | |
|---|---|
| Emisja | |
| Mennica |
Sieciechów (?) |
| Nakład |
ok. 115 tys. szt.(szacunkowo) |
| Data emisji |
ok. 1085 r. (krzyżowy) |
| Opis fizyczny | |
| Masa |
1,103 grama |
| Średnica |
15,5 mm |
| Materiał | |
| Stempel | |
| Uwagi |
znane typy:
|
Denar Sieciecha – pierwsza polska moneta prywatna, a zarazem jedyna nieksiążęca między X a XII w, bita w co najmniej dwóch mennicach przez palatyna Sieciecha za rządów Władysława I Hermana, wypuszczona w drugiej połowie przedostatniego dziesięciolecia XI w[1].
Palatyn Sieciech, nie wiadomo czy na podstawie jakiegoś przywileju, czy samowolnie (według oskarżeń kronikarza zwanego Gallem[2]), wyemitował przynajmniej dwa typy denarów[3]:
- z krzyżem (starszy typ, ok. 1085 r.), będący jednym z wielu naśladownictw denarów krzyżowych,
- z monogramem (młodszy typ, ok. 1090 r.).
Awers obu typów denarów jest identyczny i przedstawia dwie pałąkowate linie połączone pośrodku prostą – znak rodowy Sieciecha, w legendzie zaś umieszczono imię: „ZETEH”, potem także „ZETKEN”[3].
O istnieniu denarów Sieciecha wiadomo od 1880 r. Wtedy właśnie Józef Przyborowski odkrył pierwszy egzemplarz u złotnika we Wrocławiu. Do 1959 r. pierwszy typ (krzyżowy) był traktowany jako wielka rzadkość – znano zaledwie 8 sztuk tej monety. Po znalezieniu skarbu ze Słuszkowa (1935) pojawiło się kolejnych 117 egzemplarzy. To samo znalezisko pozwoliło na sformułowanie tezy, że miejscem produkcji monet był któryś z grodów Sieciecha (Sieciechów w powiecie kutnowskim). Typ młodszy – z monogramem, znany jest z ok. 30 egzemplarzy, w tym dwa odkryte w katedrze w Fuldzie a 26 ze skarbu w jaskini Okopy koło Ojcowa odkrytego w 1891 r. Także i w tym przypadku lokalizacja tego znaleziska może sugerować umiejscowienie warsztatu menniczego – tym razem gdzieś w okolicy Krakowa (Morawica, pow. krakowski)[1].
Cel prywatnej emisji Sieciecha nie do końca jest jasny. Monety różnią się od książęcych[4]:
- techniką wykonania
- odmiennymi wyobrażeniami
- stopą menniczą.
Była to najprawdopodobniej działalność zyskowna, choć na skalę nieporównywalnie mniejszą od książęcej – Władysława I Hermana. Zdaniem prof. Stanisława Suchodolskiego emisja wynosiła ok. 115 tys. sztuk, wybitych z ok. 100 kg srebra[4].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44–45, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 13, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ 3,0 3,1 Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ 4,0 4,1 Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 45, ISBN 978-83-7705-068-2.