Efekt Dunninga-Krugera w społeczności numizmatyków
Analiza badania efektu Dunninga-Krugera wśród kolekcjonerów numizmatyki
W ramach badania przeprowadzonego przez Polską Encyklopedię Numizmatyczną zbadano zjawisko efektu Dunninga-Krugera wśród kolekcjonerów numizmatyki. Ankieta, w której wzięło udział 145 uczestników, miała na celu przeanalizowanie, jak kolekcjonerzy oceniają swoje umiejętności, jakie są ich preferencje w zdobywaniu wiedzy oraz czy dostrzegają przejawy przeceniania swoich możliwości przez siebie lub innych. Należy zaznaczyć, że zarówno projektowanie badania, jak i analiza wyników były wspierane przez studentkę 3 roku psychologii. Jednocześnie autorzy podkreślają, iż badanie to powinno być raczej traktowane jako wstępna analiza tematu, a nie formalne badanie naukowe. Niniejszy materiał z kolei jako uproszczone wyniki owej analizy.
Główne wyniki badania
Jednym z kluczowych wskaźników efektu Dunninga-Krugera jest przecenianie swoich umiejętności przez osoby mniej doświadczone. Analiza wykazała, że:
- Kolekcjonerzy z niewielkim doświadczeniem (poniżej 3 lat) częściej oceniają swoje umiejętności jako „średniozaawansowane”, co może wskazywać na zjawisko przeceniania własnej wiedzy. Wykazano również, że osoby te często opierają się na podstawowej wiedzy zdobytej z popularnych źródeł, co może prowadzić do mylnej oceny własnych kompetencji.
- Doświadczeni kolekcjonerzy (ponad 7 lat praktyki) są bardziej skłonni przyznać, że zdarzyło im się popełnić błędy w ocenie autentyczności monet. Co więcej, wielu z nich podkreśla, że popełnione błędy były dla nich cenną lekcją, która wpłynęła na rozwój ich wiedzy i umiejętności analitycznych.
- Warto zauważyć, że w grupie doświadczonych kolekcjonerów pojawia się tendencja do krytycznego podejścia wobec opinii innych kolekcjonerów oraz instytucji gradingowych, co wskazuje na ich rozwiniętą umiejętność niezależnej analizy numizmatów.
Percepcja przeceniania umiejętności przez innych
Większość respondentów (ponad 60%) zauważyła, że początkujący kolekcjonerzy w ich otoczeniu często przeceniają swoje zdolności w ocenie numizmatów. Odpowiedzi sugerują, że:
- Początkujący często opierają się na źródłach, takich jak grupy w mediach społecznościowych, co potencjalnie może prowadzić do powierzchownej znajomości tematu.
- Doświadczeni kolekcjonerzy wskazywali na trudności w prowadzeniu merytorycznej dyskusji z mniej doświadczonymi osobami, podkreślając, że chętnie dzielą się wiedzą, ale jednocześnie zauważają opór wobec krytyki.
- W grupie bardziej zaawansowanych kolekcjonerów duże znaczenie przypisuje się promowaniu edukacji poprzez wskazywanie rzetelnych źródeł wiedzy, takich jak publikacje naukowe, katalogi i artykuły eksperckie.
Preferencje w zdobywaniu wiedzy
Badanie rzuca światło na preferencje kolekcjonerów w zakresie pozyskiwania informacji: Publikacje drukowane są najbardziej popularnym źródłem wiedzy, szczególnie wśród kolekcjonerów z dłuższym stażem. Respondenci podkreślali wartość katalogów specjalistycznych, takich jak katalogi monet Zygmunta III Wazy czy publikacje dotyczące średniowiecznych brakteatów. Materiały online (portale specjalistyczne, blogi, grupy dyskusyjne) są równie często wybierane, zwłaszcza przez osoby łączące różne formy edukacji. Wielu respondentów wskazywało jednak na problem wiarygodności niektórych treści dostępnych w sieci. Materiały wideo (np. filmy na YouTube) zyskują popularność, ale głównie jako uzupełnienie wiedzy, a nie główne źródło. Respondenci sugerowali, że filmy mogłyby stać się bardziej pomocne, gdyby tworzono je przy współpracy z ekspertami. Spotkania kolekcjonerskie i targi pozostają ważnym miejscem zdobywania wiedzy dla osób na każdym etapie zaawansowania. Wielu kolekcjonerów podkreśla znaczenie bezpośrednich konsultacji i możliwości porównania monet w praktyce.
Czego uczą błędy?
Ciekawym aspektem badania było pytanie o konsekwencje błędnych decyzji w ocenie autentyczności numizmatów. Odpowiedzi sugerują, że popełniane błędy są kluczowym elementem procesu nauki: Doświadczeni kolekcjonerzy często wspominali o sytuacjach, gdy przepłacili za podrobione monety lub przeoczyli istotne szczegóły. Takie przypadki zazwyczaj prowadziły do pogłębienia wiedzy poprzez dodatkowe studia literaturowe lub konsultacje z ekspertami. Początkujący często nie zdają sobie sprawy z subtelności wymaganych do poprawnej oceny autentyczności, co sprawia, że są bardziej podatni na błędy. Wnioski dla Polskiej Encyklopedii Numizmatycznej Jednym z celów badania było dostarczenie cennych wskazówek dla dalszego rozwoju PEN w jej roli jako “drogowskazu” dla początkujących: Wzmacnianie roli wiedzy pisanej: Większość uczestników badania preferuje publikacje drukowane i artykuły naukowe jako źródła wiedzy. PEN może skupić się na utworzeniu złożonego “przewodnika”, wskazującego poszukującym odpowiednią literaturę. Wsparcie dla początkujących: Z uwagi na problem przeceniania własnych umiejętności przez mniej doświadczonych kolekcjonerów, warto stworzyć sekcję „Pierwsze kroki w numizmatyce”, która będzie zawierać wskazówki dotyczące identyfikacji monet czy banknotów oraz korzystania z rzetelnych źródeł. Promowanie publikacji cyfrowych: Coraz większa liczba kolekcjonerów sięga po katalogi online i bazy danych. PEN może rozważyć w miarę możliwości poszerzenie swojej obecności o nowe zdobycze technologiczne.
Podsumowanie
Badanie potwierdziło występowanie efektu Dunninga-Krugera wśród kolekcjonerów numizmatyki, szczególnie w grupie mniej doświadczonych uczestników z krótkim stażem. Równocześnie ujawniło, jak ważna jest rzetelna wiedza drukowana oraz wsparcie bardziej doświadczonych kolekcjonerów. PEN może odegrać kluczową rolę w propagowaniu tej wiedzy, dostosowując swoje zasoby do potrzeb kolekcjonerów głównie na pierwszych etapach swojego rozwoju. Materiał ten zostanie również opublikowany w PEN pod hasłem “Efekt Dunninga-Krugera wśród numizmatyków”
M.K.
P.J.G.