Szmuel Josef Agnon
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 lipca 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 lutego 1970 |
| Narodowość |
żydowska |
| Język | |
| Ważne dzieła | |
Szmuel Josef Agnon[1][2], również Samuel Agnon, właśc. Szmuel Josef Czaczkes (ur. 17 lipca 1888[3] w Buczaczu[uwaga 1], zm. 17 lutego 1970 w pobliżu Tel Awiwu[3]) – izraelski prozaik hebrajski i badacz tradycji[3]. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1966. Autor powieści i opowiadań obrazujących środowisko chasydzkie na przełomie XIX i XX wieku.
Życiorys
Wychowywał się w rodzinie mocno związanej z żydowską tradycją. Samouk; od trzeciego do dziewiątego roku życia uczył się w trzech chederach, między innymi u swego ojca. Studiował język niemiecki i Talmud u prywatnych nauczycieli, a literaturę chasydzką w synagodze chasydów czortkowskich. Czytał literaturę galicyjskich Żydów oświeconych, później także dzieła niemieckie i skandynawskie, co było rezultatem opowiadań matki o tejże literaturze zasłyszanych w młodości. W 1907 roku[3] jako jeden z pionierów wyemigrował z Galicji (w ówczesnych Austro-Węgrzech) do Palestyny i osiadł w Jaffie. W latach 1913–1924 przebywał w Niemczech (od 1914 w Berlinie[3]). Powrócił do Palestyny w 1924 roku[3]. W 1929 podczas arabskich rozruchów w Jerozolimie zniszczono jego bibliotekę. W roku 1966 wraz z Nelly Sachs otrzymał literacką nagrodę Nobla[3].
Twórczość
Zaczął pisać w wieku ośmiu lat; początkowo w języku jidysz, a od momentu osiedlenia w Palestynie po hebrajsku. Początkowo jego prace opisywały ludzi i tradycje, później Izrael[3]. Jego najbardziej znanym utworem w jidysz jest Tojtn-tanc (Taniec śmierci). W Palestynie zadebiutował napisanymi już po hebrajsku opowiadaniami: Agunot (Porzucone żony) i Wehaja heakow lemiszor (Krzywe stanie się prostym). W czasie pobytu w Niemczech, wraz z Martinem Buberem, zamierzał wydać chasydzkie opowiadania; część z nich wydali w zbiorze Polin. Źródła twórczości Agnona to: dzieje Żydów w Galicji i jego źródła, współczesna literatura hebrajska i nauka o judaizmie, literatura i kultura niemiecka oraz inna literatura europejska. W późniejszym okresie poruszał tematy, którymi żyli osiedleńcy w Palestynie. W nowelach portretował młode społeczeństwo izraelskie. W jego twórczości ceniony był oryginalny styl narracji będący połączeniem tradycyjnych moralistycznych wywodów rabinackich z dramatyczną współczesną relacją dokumentalną[4].
Dzieła
- Porzucone żony (opowiadanie, 1909)
- Pełny zbiór opowiadań Agnona (1931)
- Wydawanie za mąż (powieść 1931, wersja druga 1937)
- Zwyczajna historia (powieść 1935)
- Gość na noc (powieść 1939)
- Wczoraj przedwczoraj (powieść 1945)
- Szira (powieść 1971)
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Sam Agnon twierdził, że urodził się 8 sierpnia 1888, czego nie potwierdzają dokumenty[potrzebny przypis].
Przypisy
- ↑ Piotr Paziński: Szmuel Josef Agnon. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2021-01-26].
- ↑ Agnon Szmuel Josef. encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2021-01-26].
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Elke Schwarck, Autoren in Wort und Bild, Gütersloch: Reinhard Mohn OHG (niem.).
- ↑ Leksykon pisarzy świata XX wiek (autor hasła Wacław Sadkowski), Fundacja "Literatura Światowa" Warszawa 1993 s. 10 ISBN 83-900273-2-1
