Tadeusz Breyer

Z Polska Encyklopedia Numizmatyczna
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tadeusz Breyer
Imię i nazwisko

Tadeusz Aleksander Teofil Breyer

Data i miejsce urodzenia

15 października 1874
Mielec, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

15 maja 1952
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rzeźba, medalierstwo

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Tadeusza Breyera na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Tadeusz Breyer (ur. 15 października 1874 w Mielcu, zm. 15 maja 1952 w Warszawie) – polski rzeźbiarz i medalier, projektant monet, wieloletni profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, członek m.in. grupy Rytm.

Życie i twórczość

Pomnik gen. Józefa Sowińskiego w parku jego imienia na warszawskiej Woli, autorstwa Tadeusza Breyera

Urodził się 15 października 1874 w Mielcu. W latach 1894–1898 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Alfreda Dauna, a następnie w Akademii we Florencji[2]. W 1904 przeniósł się do Warszawy, gdzie od 1910 aż do śmierci (z przerwami w okresach obu wojen światowych) uczył w Szkole Sztuk Pięknych[uwaga 1][uwaga 2][2]. W czasie jego pracy pedagogicznej stołeczna uczelnia, obok Akademii w Krakowie, pozostawała jednym z dwóch głównych ośrodków kształcenia w zakresie rzeźby w Polsce[3]. Do grona uczniów Breyera zaliczali się m.in.: Marian Wnuk[4], Stanisław Horno-Popławski[5], Józef Gosławski[6], Bazyli Wojtowicz[7], Bohdan Pniewski[3], Ludwika Nitschowa[8], Alfons Karny[9], Franciszek Strynkiewicz[10] oraz Magdalena Gross[11].

Tadeusz Breyer należał m.in. do Stowarzyszenia „Rzeźba”, Spółdzielni ŁAD[2] oraz grupy Rytm (od 1929)[12]. Zasiadał także w Radzie Artystycznej Spółdzielni Forma[13] oraz pozostawał członkiem Bloku ZAP[14].

Twórca uczestniczył w licznych konkursach artystycznych, m.in. na pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego w Warszawie w 1929 oraz na pomnik i dzielnicę Józefa Piłsudskiego w Warszawie w 1936[15]. Zasiadał również w komisjach konkursowych jako juror (np. w konkursie na Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego i Powstańca Śląskiego w 1936)[16].

W początkowej fazie twórczości Breyera dominowały motywy symboliczne oraz portrety osób współczesnych i postaci historycznych[17]. Zajmował się także medalierstwem i projektowaniem monet[17]. Jego pracownia i większość dorobku rzeźbiarskiego uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej[17]. Jednym z jego sukcesów w okresie międzywojennym było zwycięstwo w konkursie na pomnik Józefa Sowińskiego, który odbył się w 1931[18][17]. W 1938, m.in. za ten właśnie pomnik, otrzymał Nagrodę Plastyczną m.st. Warszawy[17]. Rok wcześniej, na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, artysta wyróżniony został złotym medalem i Grand Prix za cykl medali pamiątkowych[19].

Rzeźby Breyera cechowała wierność naturze, silnie podkreślona statyka oraz zwartość formy[17]. Jego dorobek twórczy wystawiano m.in. w Instytucie Propagandy Sztuki oraz w Zachęcie[17]. Jego dzieła (Europa i Ameryka) znalazły się również na statku transoceanicznym MS Piłsudski[20].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 111-1-4)[21].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ W 1932 przemianowanej na Akademię Sztuk Pięknych.
  2. ↑ Niektóre źródła podają, że Breyer wykładał w SSP od 1923: F. Kiryk, M. Maciąga, I. Jaromski i in.: Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu. T. 2. KAW Rzeszów. ISBN 83-03-02423-X.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Posąg ten znalazł się w Rotundzie Honorowej pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 219. ISBN 83-89729-40-7.
  3. ↑ 3,0 3,1 Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 218. ISBN 83-89729-40-7.
  4. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 209. ISBN 83-89729-40-7.
  5. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 214. ISBN 83-89729-40-7.
  6. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 237. ISBN 83-89729-40-7.
  7. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 217. ISBN 83-89729-40-7.
  8. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 221. ISBN 83-89729-40-7.
  9. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 223. ISBN 83-89729-40-7.
  10. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 225. ISBN 83-89729-40-7.
  11. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 242. ISBN 83-89729-40-7.
  12. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 114. ISBN 83-89729-40-7.
  13. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 226. ISBN 83-89729-40-7.
  14. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 227. ISBN 83-89729-40-7.
  15. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 296-297. ISBN 83-89729-40-7.
  16. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 279. ISBN 83-89729-40-7.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 220. ISBN 83-89729-40-7.
  18. ↑ Pomnik doczekał się realizacji 6 lat później.
  19. ↑ Piotr Szubert: Tadeusz Breyer. culture.pl, 2002-02. [dostęp 2010-03-05].
  20. ↑ Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005, s. 273. ISBN 83-89729-40-7.
  21. ↑ Cmentarz Stare Powązki: TADEUSZ BREYER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-10-31].
  22. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  23. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej”.

Bibliografia

  • Aleksandra Melbechowska-Luty: Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Neriton, 2005. ISBN 83-89729-40-7.

Linki zewnętrzne

  • Piotr Szubert: Tadeusz Breyer. culture.pl, 2002-02. [dostęp 2011-08-16].
Źródło: „https://encyklopedianumizmatyczna.pl/index.php?title=Tadeusz_Breyer&oldid=5147”