1 grosz wzór 1923
Dane podstawowe | |
Emitent |
Bank Polski (brąz), |
---|---|
Nominał |
1 grosz |
Rocznik |
1923, 1925, 1927, 1928, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939 |
Emisja | |
Mennica |
King's Norton (Birmingham), |
Nakład |
272 626 515 szt. |
Data emisji |
1 lipca 1924 (brąz), |
Data wycofania |
30 października 1950 |
Projektant | |
Opis fizyczny | |
Masa |
1,5 g (brąz), |
Średnica |
14,7 mm |
Materiał | |
Rant |
gładki |
Stempel | |
Uwagi |
1 grosz wzór 1923 – moneta jednogroszowa, bita w brązie, i cynku. Odmianę w brązie wprowadzono do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351)[1], a odmianę w cynku 17 grudnia 1941 r[2]. w okresie Generalnego Gubernatorstwa. Jednogroszówka została wycofana w dniu reformy walutowej z 30 października 1950 r[3].
W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia do obiegu jednogroszówki podawany był 14 sierpnia 1924 r[4], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)[5].
Ostatnią datą roczną z jaką była bita to 1939[6].
Awers
W centralnym punkcie umieszczono godło – stylizowanego orła w koronie, powyżej rok, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta. Na monetach z 1923 nie ma znaku mennicy, na późniejszych umieszczono go pod łapą orła. Był to herb Kościesza – znak Mennicy Państwowej w Warszawie[4].
Rewers
Na tej stronie monety znajduje się cyfra „1" z ozdobnikami z lewej i prawej strony oraz napis „GROSZ”[4].
Nakład
Monetę bito w brązie na krążku o średnicy 14,7 mm, masie 1,5 grama, z rantem gładkim, według projektu Wojciecha Jastrzębowskiego, w mennicach King's Norton Metal Company Ltd. oraz w Warszawie. Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco[7]:
Rocznik | Materiał | Mennica | Znak mennicy | Nakład (sztuk) | Zdjęcie | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
1 grosz 1923 | brąz | King's Norton | brak | 30 000 000 | istnieją dwie odmiany stempla rewersu – cecha dystynktywna to kształt litery Z[8] | |
1 grosz 1925 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 37 951 678 | istnieje pięć odmian stempla rewersu – cechy dystynktywne to: odległość liter G i R, kształty liter G oraz Z[8] | |
1 grosz 1927 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 17 000 000 | istnieją cztery odmian stempla rewersu – cechy dystynktywne to odległość liter G i R oraz kształt litery Z[9] | |
1 grosz 1928 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 27 711 837 | ||
1 grosz 1930 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 22 495 000 | ||
1 grosz 1931 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 9 000 000 | istnieją dwie odmian stempla rewersu – cecha dystynktywna to gruba albo cienka końcówka litery S[9] | |
1 grosz 1932 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 11 859 000 | ||
1 grosz 1933 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 7 000 000 | ||
1 grosz 1934 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 5 900 000 | ||
1 grosz 1935 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 7 300 000 | ||
1 grosz 1936 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 12 600 000 | ||
1 grosz 1937 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 17 370 000 | ||
1 grosz 1938 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | 20 530 000 | ||
1 grosz 1939 | brąz | Warszawa | herb Kościesza | ok.12 000 000 | ||
cynk | 33 909 000 |
Wielkość emisji w brązie z 1939 r. jest niepewna[7].
Opis
Z formalnego punktu widzenia moneta nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym w okresie Generalnego Gubernatorstwa. Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał monety groszowe w obiegu aż do reformy walutowej z 30 października 1950 r. Po wprowadzeniu reformy, dopuszczone zostały do obiegu wyłącznie monety emitowane przez Narodowy Bank Polski[7].
Z nieznanej przyczyny monety rocznika 1930 występują względnie rzadko na rynku kolekcjonerskim, mimo tak dużego nakładu podawanego za sprawozdaniami mennicy[10].
Odmianę w cynku, z datą roczną 1939 na monecie, bito w latach 1941–1944[11]:
Rok | 1 grosz 1939 cynk |
---|---|
1941 | 1 317 000 sztuk |
1942 | 17 514 000 sztuk |
1943 | 11 193 000 sztuk |
1944 | 3 895 000 sztuk |
Wersje próbne
Istnieją próbne wersje tej monety bez napisu „PRÓBA” z lat: 1923 (złoto; brąz, literki KN), 1923 (mosiądz), 1925 (nikiel), 1927 (srebro), 1927 (złoto), 1928 (złoto), 1932 (złoto). Niektóre katalogi podają również informację o istnieniu monety próbnej w cynku z 1939 roku z wklęsłym napisem „PRÓBA”[4].
Dla roczników: 1923, 1930, 1931, 1932 istnieją monety bite stemplem lustrzanym[12].
W 1925 roku wybito, w liczbie 1000 egzemplarzy, monetę w brązie, z umieszczoną na rewersie datą 21/V, upamiętniającą poświęcenie mennicy[4].
- Zobacz też kategorię:
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 21, ISBN 83-912223-4-9 .
- ↑ Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 50, ISBN 83-912223-4-9 .
- ↑ Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9 .
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Janusz Parchimowicz , Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,164 .
- ↑ Janusz Parchimowicz , Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16, ISBN 978-83-87355-65-4 .
- ↑ Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 19–52, ISBN 83-912223-4-9 .
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008 .
- ↑ 8,0 8,1 Janusz Parchimowicz , Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 73, ISBN 978-83-87355-97-5 .
- ↑ 9,0 9,1 Janusz Parchimowicz , Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 74, ISBN 978-83-87355-97-5 .
- ↑ Janusz Parchimowicz , Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 24, ISBN 978-83-87355-68-5 .
- ↑ Władysław Terlecki , Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282 .
- ↑ Janusz Parchimowicz , Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 68–69, ISBN 978-83-87355-65-4 .