Banknoty Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (1919–1923)
Banknoty Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (1919–1923) – banknoty denominowane w markach polskich emitowane przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową od stycznia 1919 r[1][2][3][4].
Historia banknotów Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. rząd polski zmuszony był przejąć i utrzymać działalność Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej jako tymczasowej instytucji bankowo-emisyjnej. Pierwszą emisją pieniądza papierowego, z datą 15 stycznia 1919 r., wprowadzoną do obiegu 11 lutego 1919 r., był banknot o nominale 500 marek polskich. Nie odbiegał on zasadniczo wzorem od niemieckich emisji Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego[5]. Bardzo mocno nawiązywał formą do not Kreisa, którego nazwiskiem określano popularnie banknoty okupacyjne[6]. Powodem tego była nie tylko pilna potrzeba druku polskich już pieniędzy papierowych, ale obawa, że zbyt duże różnice w wyglądzie nowych banknotów mogą spowodować ich niechętne przyjmowanie przez ludność. Jedynie w tekście zawarta była klauzula o odpowiedzialności Państwa Polskiego za wymianę banknotu na przyszłą polską walutę. Banknoty te wydrukowano w Warszawie, w Zakładach Graficznych B. Wierzbickiego[7].
Drugim wpuszczonym do obiegu banknotem, o oryginalnej szacie graficznej, była stumarkówka z datą emisji 15 lutego 1919. Projektantem tego znaku pieniężnego jak również czterech następnych (1, 5, 20 i 1000 marek emisji 17 maja 1919 r.) był grafik Adam Jerzy Półtawski. Na banknotach umieszczono portrety polskich bohaterów narodowych: Tadeusza Kościuszki i Wojciecha Bartosza Głowackiego. Były one drukowane zarówno w Zakładach Graficznych B. Wierzbickiego jak i wielu innych prywatnych drukarniach Warszawy[6].
W związku z dużym zapotrzebowaniem prywatne drukarnie nie nadążały z drukiem. Dodatkowo papiery projektu Półtawskiego okazały się bardzo łatwe do sfałszowania. Z tych powodów w sierpniu 1919 r. skierowano zamówienie do drukarni państwowej w Wiedniu (Wiener Staatsdruckerei), którą opuściły zaprojektowane tam i wydrukowane dwie emisje marek polskich, z datą 1919 i 1920, o nominałach od ½ do 5000 marek polskich[8]. Banknoty powtarzały drukowane wcześniej nominały, ale były w znacznie bezpieczniejszej a zarazem efektowniejszej i ujednoliconej formie graficznej[9]. Do ich zaprojektowania wykorzystano elementy z obiegowych banknotów austriackich. Polskim akcentem tych emisji, wykonanych w typowym stylu wiedeńskiej secesji, były medaliony z portretami królowej Jadwigi i Tadeusza Kościuszki. Wiedeński drukarz uzależnił druk banknotów od dostawy polskiego węgla i benzyny, które to życzenie zostało przez stronę polską spełnione[8].
W związku z nasilaniem się inflacji państwo wciąż pokrywało poważne niedobory budżetowe zwiększając emisję pieniądza. Nominały inflacyjne, całkowicie odbiegające graficznie od serii wiedeńskich, zaczęto wprowadzać w 1922 r. Pierwszym papierem z tej kategorii było 10 000 marek polskich emisji 11 marca 1922, a drugim 50 000 marek emisji 10 października tego samego roku. W 1923 r. inflacja przerodziła się w hiperinflację sięgając szczyt na początku 1924 r. Najwyższym nominałem inflacyjnym wprowadzonym pod koniec 1923 r. było 10 000 000 marek polskich[9], choć przygotowywano się również do wprowadzenia na początku 1924 r. banknotu o nominale 50 000 000 marek polskich[10].
Wszystkie banknoty Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej emitowane od początku 1919 r. wycofano 1 lipca 1924, po dwóch miesiącach od wejścia w życie reformy walutowej Władysława Grabskiego[11].
Fałszerstwa
-
Fałszerstwo dwudziestomarkówki 1919 -
Fałszerstwo stumarkówki 1919 -
Fałszerstwo pięćsetmarkówki 1919 -
Fałszerstwo tysiącmarkówki 1919 -
Fałszywe 50 000 marek polskich -
Fałszywy 1 000 000 marek polskich -
Fałszywe 10 000 000 marek polskich
Zobacz też
- banknoty Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (1916–1917)
- przekazy Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej
- marka polska
- Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa
- banknoty polskie
Przypisy
- ↑ Marian Kowalski, Ilustrowany katalog banknotów polskich 1794–1980, Wiesława Kawecka (red.), wyd. IV, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1981, s. 61–73.
- ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 206–208, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 80–97, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 264–265, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 80–84, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ 6,0 6,1 Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 207, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 84, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ 8,0 8,1 Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 84–86, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ 9,0 9,1 Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 264, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 86, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 265, ISBN 978-83-7705-068-2.