1 grosz polski (1816–1835)
Dane podstawowe | |
Emitent | |
---|---|
Nominał |
1 grosz |
Rocznik |
1816, 1817, 1818, 1819, 1820, 1821, 1822, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, 1833, 1834, 1835 |
Emisja | |
Mennica | |
Nakład |
ok. 18 300 000 sztuk |
Data emisji |
1 grudnia 1815 |
Data wycofania |
luty 1851 |
Opis fizyczny | |
Masa |
2,8 g |
Średnica |
20 mm |
Materiał | |
Rant |
gładki |
Stempel | |
Uwagi |
1 grosz polski (1816–1835) – moneta groszowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w miedzi w latach 1816–1835, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej[1], wycofana z obiegu w lutym 1851 r.[2]
Awers
Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem[3]. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie –
- I.B. (Jakuba Benika 1816–1827),
- F.H. (Fryderyka Hungera 1827–1830),
- K.G. (Karola Gronaua 1830–1834) lub
- I.P. (Jerzego Puscha 1834–1835)[4].
Istnieją monety z rocznika 1818 bez znaku intendenta[4].
W 1816 r. ogon orła był krótszy – jednorzędowy, w pozostałych latach dłuższy – dwurzędowy[5]. Awers z dwurzędowym ogonem orła jest identyczny z awersem monety 1 grosz polski (1822–1825)[4].
Rewers
Na tej stronie umieszczono nominał „1", pod nim napis „GROSZ”, poniżej „POLSKI”, a pod nim rok bicia: 1816, 1817, 1818, 1819, 1820, 1821, 1822, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, 1833, 1834 lub 1835[4].
Opis
Monetę bito w mennicy w Warszawie, w miedzi, na krążku o średnicy 20 mm, masie 2,8 grama, z rantem gładkim. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1835 w obieg wypuszczono ok. 18 300 000 sztuk[6]. Dokładniejsze podanie nakładu jest niemożliwe, ponieważ w dwóch latach monetę bito razem z:
- 1 grosz polski (1822–1825) – w roku 1822,
- 1 grosz (1835–1841) – w roku 1835,
a mennica w swoich sprawozdaniach raportowała jedynie liczbę wprowadzanych do obiegu monet konkretnego nominału, bez podawania typu[6].
Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli[7]:
Rocznik | Znak intendenta | Stopień rzadkości | Szacowana liczba egzemplarzy | Uwagi | Zdjęcie |
---|---|---|---|---|---|
1 grosz polski 1816 | I.B. | ponad 400 000 | jednorzędowy (krótszy) ogon orła | ||
1 grosz polski 1817 | I.B. | ponad 400 000 | |||
1 grosz polski 1818 | I.B. | ponad 400 000 | |||
bez znaku intendenta (brak liter I.B) | R8 | 2–3 | |||
1 grosz polski 1819 | I.B. | R2 | 3001–15 000 | ||
1 grosz polski 1820 | I.B. | R1 | 15 001–80 000 | ||
1 grosz polski 1821 | I.B. | R | 80 001–400 000 | ||
1 grosz polski 1822 | I.B | R4 | 121–600 | bito również monety 1 grosz polski (1822–1825) | |
1 grosz polski 1828 | F.H. | R | 80 001–400 000 | ||
1 grosz polski 1829 | F.H. | R | 80 001–400 000 | ||
1 grosz polski 1830 | F.H. | ponad 400 000 | |||
K.G. | R1 | 15 001–80 000 | |||
1 grosz polski 1831 | K.G. | ponad 400 000 | |||
1 grosz polski 1832 | K.G. | ponad 400 000 | |||
1 grosz polski 1833 | K.G. | R1 | 15 001–80 000 | ||
1 grosz polski 1834 | K.G. | R | 80 001–400 000 | ||
I.P. | R | 80 001–400 000 | |||
1 grosz polski 1835 | I.P. | R | 80 001–400 000 | bito również monety 1 grosz (1835–1841) |
Już w 1817 r. lekkiej zmianie uległ ogon orła na awersie – został wydłużony[4]. Dla trzech roczników – 1818, 1830 i 1834, istnieją monety z różnymi znakami intendenta mennicy umieszczonymi na awersie lub, jak w przypadku 1818, jego brakiem[4].
W latach 1822–1825 bito monetę 1 grosz polski Z MIEDZI KRAIOWEY[4]. W roku 1828 powrócono do bicia jednogroszówki według rysunku monety wprowadzonego w roku 1817[4]. W roku 1835 monetę zastąpiono jednogroszówką polsko-rosyjską[4].
Ze względu na fakt, że okres bicia monety przypada na czas rządów dwóch carów, w numizmatyce rosyjskiej moneta, w zależności od wybitej daty, zaliczana jest do dwóch odrębnych kategorii[8]:
- monet cara Aleksandra I (1816–1822) oraz
- monet cara Mikołaja I (1828–1835).
Nowe bicie
Dla każdego z roczników, oprócz 1822, jak również dla obydwu wersji znaku intendenta mennicy w przypadku lat 1830 i 1834, istnieją monety nowego bicia z 1857 r. z mennicy w Warszawie[9]. Znane są również monety nowego bicia warszawskiego rocznika 1815, w którym monet obiegowych nie bito wcale[9].
Istnieją monety nowego bicia z 1869 r. z mennicy w Petersburgu dla dwóch roczników 1815 i 1824, dla których monet obiegowych nie było[9].
Zobacz też
- 1 grosz polski (1822–1825)
- 1 grosz (1835–1841)
- 3 grosze polskie (1817–1818)
- 3 grosze polskie (1819–1835)
- 3 grosze polskie (1826–1827)
- monety Królestwa Kongresowego
- tabela cennikowa Bolcewicza
- rosyjskie monety bite dla Polski (1815–1841)
Przypisy
- ↑ Karol Plage , Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5-8 .
- ↑ Elżbieta Korczyńska , Borys Paszkiewicz , Mennictwo XIX i XX w., Kraków: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Oddział w Krakowie, 1989, s. 365 .
- ↑ Karol Plage , Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 6,13 .
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Janusz Parchimowicz , Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 88-99 .
- ↑ Karol Plage , Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 25,26 .
- ↑ 6,0 6,1 Karol Plage , Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 43 .
- ↑ Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet, Fortress Katalog – Internetowy Katalog Monet [dostęp 2017-08-28] .
- ↑ Vladimir Bitkin , Composite Catalog of Russian Coins, 2003, s. 792,858 .
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Czesław Kamiński , Edmund Kopicki , Katalog monet polskich 1764-1864, wyd. drugie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 144-184 .