Padwany
Padwany (paduany) – renesansowe numizmaty pseudoantyczne w stylu grecko-rzymskim wytwarzane w Padwie i in. miastach północnowłoskich w drugiej połowie XV i w XVI wieku.
Imitacje G. Cavino
Były one przede wszystkim dziełem utalentowanego złotnika, rytownika gemm i medaliera z Padwy – Giovanniego (da [lub] dal) Cavino (1500-1570), nazywanego „Padwańczykiem” (Il Padovano), współczesnego słynnemu Benvenuto Celliniemu[uwaga 1]. Wspólnie z erudytą Alessandro Bassiano opracował on metody wytwarzania znakomitych imitacji efektownych medali oraz monet antycznych (m.in. greckich, lecz głównie sestercjuszy rzymskich z pierwszych dwóch wieków cesarstwa), zwanych od niego „padwanami”. Bite w brązie grawerowanymi przez niego stemplami i będąc swobodnymi naśladownictwami starożytnych oryginałów, przez wielu nie są one uważane za zwykłe falsyfikaty[uwaga 2]. Przeznaczone były na ówczesny rynek antykwaryczny, odpowiadając renesansowemu duchowi recepcji sztuki antycznej wraz z rosnącą modą na kolekcjonowanie starożytności rzymskich.
Charakter i rola artystyczna
Jakkolwiek wiele spośród tych numizmatów mogło służyć zwodzeniu naiwnych kolekcjonerów i entuzjastów antyku, to w zamierzeniu miały one stanowić prace studyjne w stylu antycznym, będące udanymi tworami artystycznymi. Wbrew woli twórcy znalazły się później w najbardziej znanych kolekcjach europejskich, uważane za autentyki także przez znawców (np. Mionneta czy Barthélemy’ego). Już pod koniec XVII w. doczekały się naukowego opracowania (C. de Molinet). Większość oryginalnych stempli Giovanniego Cavino posiada dziś gabinet numizmatyczny przy paryskiej Bibliotece Narodowej.
Przy zaistniałej na powierzchni patynie i odpowiedniej obróbce obrzeża (rantu), padwany bywają trudne do odróżnienia od antycznych oryginałów, jednakże pod względem tematu i typu przedstawień niemało z nich stanowi wytwory fantazji artystycznej (tzn. wyszły spod stempli nienotowanych w nauce i nigdy nieistniejących w antyku). Inne, dokładnie naśladujące wyobrażenia oryginałów, różni od nich stylistyka, utrzymana w swobodniejszej formie, za to bardziej drobiazgowa w modelunku. Liternictwo legend wyróżnia się artystycznie poprawną sztucznością i zdradza podporządkowanie pewnemu wzorcowi.
Popyt na efektowne imitacje numizmatów rzymskich spowodował, że proceder ich wytwarzania rozwinął się nie tylko w Padwie; do wybitnych poprzedników Cavino należał wenecjanin Vittore Camèlio (zwany też Gambèlio lub Gambello, 1460-1535), a wśród naśladowców znalazł się Niderlandczyk (?) Carteron. Obecnie padwany traktowane jako antykizujące medale renesansowe i mające własną wartość artystyczną[uwaga 3], osiągają wysokie ceny na rynku numizmatycznym, podobnie jak XIX-wieczne imitacje numizmatów antycznych wykonywane przez Niemca Karla Beckera. Nierzadko pojawiają się ich całkiem współczesne fałszerstwa.
-
Sesterc Juliusza Cezara z pracowni padewskich -
Sesterc Domicjana pochodzący z pracowni Cavino -
Medal Faustyny Mł. (33,5 g) – dzieło G. Cavino
Zobacz też
Uwagi
- ↑ To właśnie jemu przypisuje się w mennictwie wynalezienie połączonej z kołowrotem prasy śrubowej do odciskania stempla na krążku monety medalu (monety) – na podstawie wcześniejszego pomysłu Leonarda da Vinci (H. Fiedorow-Dawydow, Monety opowiadają o historii, Warszawa 1966, s. 100).
- ↑ Zdania co do tego są nadal podzielone ; np. Fiedorow-Dawydow stwierdza wprost, że „działalność jego była podyktowana zgoła nie naukowymi zainteresowaniami. Rytował nowe stemple na wzór starych monet i wybijał falsyfikaty, by potem sprzedawać te fałszywe starożytności jako cenne antyki. Przez długi czas wśród kolekcjonerów utrzymywała się zła pamięć o Cavinim [Cavino]. Niektórzy zbieracze zaczęli nawet nazywać wszelkie falsyfikaty starych monet „paduanami” na pamiątkę przedsiębiorczego obywatela Padwy.” (H. Fiedorow-Dawydow, dz. cyt., s. 22).
- ↑ Na rynku antykwarycznym istnieją jednak też falsyfikaty padwanów pochodzące z XVIII-XIX w.,a będące ich udanymi imitacjami albo zwykłymi odlewami.
Bibliografia
- «Paduaner» w H. Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf 2005, s. 329–330
- «Paduan» w C. C. Chamberlain: Guide to Numismatics. London 1965, s. 117
- A. S. Norris: «Cavino, Giovanni da» w Dizionario Biografico degli Italiani. Roma 1979, t. 23 [1]
- «Cavino, Giovanni dal» w Grand Larousse encyclopédique. Paris 1960, t. 2, s. 728
Literatura dodatkowa
- Z. Klawans: Imitations and Inventions of Roman Coins. Santa Monica (California) 1977
- R.H. Lawrence: The Padouan: Medals by Giovanni Cavino. New York 1883
- «Giovanni Cavino» w M.-N. Bouillet, A. Chassang (red.): Dictionnaire universel d’histoire et de géographie. Paris 1878